Cõi Trời - Nơi chúng sinh được hưởng phúc quả

Trong 6 cõi của lục đạo luân hồi, cõi Trời là cõi cao nhất, là nơi mà chúng sinh sẽ được hưởng phước quả mà họ đã tu tập được. Đa số tất cả chúng ta khi sống đều có ước nguyện sau khi chết đi sẽ được sinh vào cõi Trời (lên Thiên Đàng). Để được như vậy, chúng ta cần phải thường xuyên làm việc thiện, tránh điều ác, tích công đức mỗi ngày để về sau có cơ hội được tái sinh vào cõi Trời.

Cõi Trời là gì?

Trong Kinh sách có ghi lại rằng: cõi Trời là nơi hạnh phúc, an lạc, là cái nơi thành tựu phước quả được hỷ mãn ngũ dục ⁽¹⁾ công đức. Bất cứ chúng sinh nào có tu hành, biết làm phước, biết trì giới, có tham thiền, có đức tin, biết làm lành lánh ác thì đều có thể được vào cõi Trời.

Như chúng ta đã biết, cõi Trời là một trong 6 cõi trong lục đạo luân hồi, điều này cũng đồng nghĩa những chúng sinh ở cõi này vẫn chưa thoát khỏi vòng sinh tử luân hồi, họ có tuổi thọ và vẫn sẽ chết đi. Tuy vậy, việc được tái sinh ở cõi Trời được cho là một phần thưởng thích đáng để khích lệ những ai đã khởi tâm hướng thiện trên con đường giải thoát.

Cõi Trời có mấy vị Thượng Đế?

Bởi vì cõi Trời là một cõi giới tách biệt với cõi Người và chúng ta không thể nhìn thấy được nên đa phần chỉ được nghe nói qua phim ảnh hay các lời giảng của bậc cao nhân ⁽²⁾.

Nếu bạn từng xem phim Tây Du Ký của Ngô Thừa Ân thì bạn sẽ cho rằng: ở cõi Trời chỉ có một vị Thượng Đế cai quản là Ngọc Hoàng Thượng Đế (Đế Thích). Tuy nhiên trong kinh sách của Phật giáo thì ở cõi Trời có rất nhiều vị Thượng Đế, họ cai quản từng tầng, cõi khác nhau và quyền năng cũng khác nhau.

Danh sách các cõi Trời (theo Phật giáo)

Cõi Trời có 33 tầng và 28 cõi, lại được chia thành 3 giới gồm: Dục giới có 6 cõi, Sắc giới có 18 cõi và Vô Sắc giới có 4 cõi. Cụ thể:

Dục giới: chư Thiên ở cõi Dục giới cũng có 6 trú căn: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý giống như con người nhưng xinh đẹp hơn và họ cũng được hưởng ngũ dục nhưng vi tế hơn.
Sắc giới: khác với chư Thiên ở cõi Dục giới, các vị chư Thiên ở đây chỉ có 3 trú căn là: mắt, tai và ý; không có trú căn: mũi, lưỡi, thân. Ở cõi này các vị chư Thiên đã từ bỏ được ngũ dục, chỉ thọ hưởng hạnh phúc của hỷ, lạc, xả và nhất tâm.
Vô Sắc giới: chư Thiên ở cõi này chỉ thọ hưởng kết quả do tu tập các pháp thiền định vô sắc, không còn nghiệp quả có hình sắc nên gọi là cõi Vô Sắc.

6 cõi Trời Dục giới

1. Cõi Tứ Thiên Vương

Đây là cõi thấp nhất trong các cõi chư Thiên, toạ lạc ở núi Tu Di và được cai quản bởi 4 vị Thiên Vương: Trị Quốc Thiên Vương, Tăng Trưởng Thiên Vương, Quảng Mục Thiên Vương và Đa Văn Thiên Vương. Mỗi vị Tứ Thiên Vương đều có 8 vị đại tướng phụ trợ và 91 người con. Cõi Trời này được cai quản bởi Ngọc Hoàng Thượng Đế.

Một ngày một đêm ở cõi Tứ Thiên Vương bằng 50 năm ở cõi Người.

Tóm lược:

Vị trí: núi Tu Di.
Người cai quản: Ngọc Hoàng Thượng Đế.
Thọ mạng ⁽³⁾: 500 năm (bằng 9 triệu năm ở cõi Người).

2. Cõi Trời Đao Lợi

Cõi Trời này nằm trên đỉnh núi Tu Di và được cai quản bởi Ngọc Hoàng Thượng Đế (Đế Thích). Diệu Kiến là thành đô của cõi Trời này, là nơi trú ngụ của Ngọc Hoàng Thượng Đế với những lâu cát nguy nga, tráng lệ. Xung quanh thành Diệu Kiến là 32 thiên sứ, 32 thiên sứ cùng với thành Diệu Kiến hợp lại thành 33 thiên sứ nên gọi là Tam Thập Tam Thiên.

Một ngày một đêm ở cõi Trời Đao Lợi bằng 100 năm ở cõi Người.

Tóm lược:

Vị Trí: nằm trên đỉnh núi Tu Di.
Người cai quản: Ngọc Hoàng Thượng Đế.
Thọ mạng: 1000 năm (bằng 36 triệu năm ở cõi Người).

3. Cõi Trời Dạ Ma Vương

Sở dĩ gọi là cõi Trời Dạ Ma Vương vì vua cõi này tên là Su-Da-Ma. Cõi này nằm ở một vị trí rất cao, nơi mà ánh sáng của mặt Trời hay mặt Trăng đều không thể chiếu tới. Thiên nhân ở cõi Trời Dạ Ma Vương đều có hào quang chiếu sáng quanh người nên cũng không cần đến ánh sáng của mặt Trời, mặt Trăng.

Một ngày một đêm ở cõi Trời Dạ Ma Vương bằng 200 năm ở cõi Người.

Tóm lược:

Vị trí: nằm trên cõi Trời Đao Lợi.
Người cai quản: vua Sudama.
Thọ mạng: 2000 năm (bằng 144 triệu năm ở cõi Người).

4. Cõi Trời Đâu Xuất

Đây là nơi trú ngụ của Phật Thích Ca trước khi Ngài niết bàn thành Phật. Cõi này được chia thành hai viện: Nội viện – nơi trú ngụ của các vị Bồ Tát do Đức Di Lặc Bồ Tát làm chủ; Ngoại viện – do Thiên vương Sang Đâu Xuất Đà cai quản, đây là nơi Thiên chúng phàm phu trú ngụ, phần nhiều chỉ hưởng khoái lạc, ít tu tập.

Một ngày một đêm ở cõi Trời Đâu Xuất bằng 400 năm ở cõi Người.

Tóm lược:

Vị trí: nằm trên cõi Trời Dạ Ma Vương.
Người cai quản: Đức Di Lặc Bồ Tát quản lý Nội viện, Thiên vương Sang Đâu Xuất Đà quản lý Ngoại viện.
Thọ mạng: 4000 năm (bằng 576 triệu năm ở cõi Người).

5. Cõi Trời Hoá Lạc Thiên

Là tầng Trời thứ năm trong sáu tầng Trời, người cai quản cõi này là Vua Nimmita. Chư Thiên ở cõi Trời Hoá Lạc Thiện do có nhiều phước quả nên có thể tự hoá ra những lạc thú tuỳ ý nguyện. Ở cõi này Thiên nam và Thiên nữ khi nhìn nhau hoặc cười với nhau liền thụ thai, đứa con được sinh ra từ đầu gối của người nam hoặc người nữ.

Một ngày một đêm ở cõi Trời Hoá Lạc Thiên bằng 800 năm ở cõi Người.

Tóm lược:

Vị trí: nằm trên cõi Trời Đâu Xuất.
Người cai quản: Vua Nimmita.
Thọ mạng: 8000 năm (bằng 2304 triệu năm ở cõi Người).

6. Cõi Trời Tha Hoá Tự Tại

Đây là tầng Trời cao nhất trong sáu tầng Trời của cõi Dục giới. Chư Thiên ở đây có các phước báo về dung sắc, thọ mạng và sức mạnh lớn nhất. Vua của cõi này tên là Mahamara (Đại Ma Vương), ngoài việc cai trị cõi Trời của mình Ngài còn thống lĩnh các cõi Trời thấp hơn, Ngài được cho là người thường quậy phá Phật Thích Ca và chư vị Bồ Tát.

Một ngày một đêm ở cõi Trời Tha Hoá Tự Tại bằng 1600 năm ở cõi Người.

Tóm lược:

Vị trí: nằm trên cõi Trời Hoá Lạc Thiên.
Người cai quản: Đại Ma vương Mahamara.
Thọ mạng: 16000 năm (bằng 9216 triệu năm ở cõi Người).

18 cõi Trời Sắc giới

3 cõi Trời Sơ Thiền

Trời Phạm Chúng: “Phạm” có nghĩa là thanh tịnh, dục niệm của Thiên nhân cõi này nhẹ hơn nhiều so với ở cõi Dục giới. Tất cả Thiên nhân cư ngụ ở tầng Trời này đều thanh tịnh và đều là dân chúng của cõi Phạm Thiên.
Trời Phạm Phụ: chư Thiên ở nơi này là những vị Tể quan thanh tịnh, làm quan trên cõi Trời. “Phụ” tức là phụ tá, nghĩa là làm phụ tá cho Đại Phạm Thiên Vương.
Trời Đại Phạm: đây là nơi ở của Đại Phạm Thiên Vương, Ngài vốn là một người rất siêng năng tu đạo, song chỉ tu Thiên phước để hưởng phước lạc của cõi Trời, chứ chưa đạt đến mức khai ngộ. Vì vậy Ngài được chuyển kiếp lên làm vua cõi Trời Đại Phạm.

3 cõi Trời Nhị Thiền

Trời Thiểu Quang: thân thể của chư Thiên ở cõi Trời này đều toả ánh hào quang, hào quang này lớn hơn nhiều so với Thiên nhân ở cõi Trời Dạ Ma. Tuy nhiên, trong ba tầng Trời thuộc Nhị Thiền thì hào quang của Thiên nhân ở Trời Thiểu Quang có phần kém thua hơn so với hai tầng còn lại.
Trời Vô Lượng Quang: đây là cõi Trời có vô lượng vô biên hào quang không thể đong đếm được.
Trời Quang Âm: đây là cõi Trời nằm trên cõi Trời Vô Lượng Quang, chư Thiên ở đây chủ yếu nói chuyện với nhau bằng hào quang.

3 cõi Trời Tam Thiền

Trời Thiểu Tịnh
Trời Vô Lượng Tịnh
Trời Biến Tịnh

9 cõi Trời Tứ Thiền

Trời Phước Sinh: chư Thiên ở cõi Trời này đều là “khổ nhân dĩ tận, lạc phi thường trụ“, nghĩa là: không còn đau khổ và cũng không còn chấp niệm vào dục vọng nữa.
Trời Phước Ái: là cõi Trời thứ hai trong Tứ Thiền thiên. “Phước Ái” tức là yêu mến cái Phước, vậy nên Phước Ái thiên là cõi Trời yêu chuộng phước đức. Chư Thiên ở cõi Trời này tâm rất thanh tịnh, muốn gì được nấy, không có khổ đau cũng chẳng còn vui sướng.
Trời Quảng Quả: Trời Quảng Quả là quả vị của Phàm phu, 6 cõi Trời Dục giới đều được xem là cảnh giới Phàm phu. Chư Tiên tại cõi Trời này luôn sống trong niềm an lạc vô cùng vô tận.
Trời Vô Tưởng: chư Thiên ở Trời Vô Tưởng đã đoạn dứt tư tưởng, song đó chưa phải là sự đoạn dứt vĩnh viễn. Thọ mạng của họ là 500 kiếp, như vậy suốt trong một đời của họ tưởng chừng như tư tưởng sẽ không nảy sinh. Thế nhưng trong 500 kiếp ấy, có 499 kiếp là không có tưởng và 1 kiếp có tưởng (suốt nửa đầu kiếp này thì tư tưởng không hề khởi lên, đến nửa kiếp sau thì tư tưởng lại sinh khởi). Cho nên Vô Tưởng ở đây có nghĩa là trọn đời rất hiếm khi sinh tư tưởng.
Trời Vô Phiền: “Phiền” tức là phiền não. Tiên nhân ở tầng trời này đã đoạn dứt với mọi phiền não.
Trời Vô Nhiệt: tầng Trời này rất mát mẻ, thanh thản, không còn cái nhiệt của phiền não nữa.
Trời Thiện Kiến: chư Thiên ở cõi Trời này có tầm nhìn vô cùng rộng lớn, họ có thể nhìn được rất xa.
Trời Thiện Hiện: ở tầng Trời này có một sự biến hoá rất vi diệu, chư Thiên ở đây có thể biến hoá ra mọi cảnh giới an lạc.
Trời Sắc Cứu Cánh: đây là tầng Trời cuối cùng và cao nhất trong 9 cõi Trời Tứ Thiền. Chư Thiên ở cõi này đã đạt được sự hoàn hảo trong mọi phương diện: thanh tịnh, sắc thân, hào quang.

4 cõi Trời Vô Sắc giới

1. Không Vô Biên Xứ

Chư Thiên ở cõi này trú trong cảnh giới hư không vô biên vô tận nên gọi là Không Vô Biên Xứ. Trú trong định thiền Không Vô Biên Xứ một thời gian, người tu thiền tự quán xét rồi thấy rằng, khi mình nghĩ hư không là vô biên, rồi an trú trong hư không vô biên thì lại rõ về hư không vô biên là do ý tưởng tạo nên. Vậy là đã rõ hư không vô biên ấy chẳng vô biên tí nào mà chính ý tưởng thức mới vô biên.

2. Thức Vô Biên Xứ

Đây là cõi thức vô biên vô tận, không có giới hạn, không có điểm cuối. Trú trong định này một thời gian, người tu thiền tự quán xét rồi thấy rằng, hoá ra là mình còn dính mắc, trước thì dính vào đối tượng, sau lại dính vào chủ thể, muốn tiến thêm một bậc nữa thì mình phải lìa cả hai (đối tượng và chủ thể). Vậy là đến đây người tu thiền yên trí trú vào xứ khác nữa gọi là Vô Sở Hữu Xứ.

3. Vô Sở Hữu Xứ

Ở cõi này không có bất kì sự vật nào nên gọi là Vô Sở Hữu Xứ. Trú trong định này một thời gian, nguời tu thiền tự quán xét rồi thấy rằng: định này dù vi tế, tưởng là lìa tất cả, hoá ra lại tự dính vào ý niệm “không có gì cả” của chính mình. Vậy muốn tiến cao hơn, không còn vướng mắc gì nữa thì mình phải lìa luôn cả ý niệm “không có gì cả”.

4. Phi Tường Phi Phi Tưởng Xứ

Phi Tưởng Phi Phi Tưởng là cõi Trời cao nhất trong 28 cõi Trời.

Gọi là Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ bởi vì nơi đây không có tưởng mà cũng chẳng phải là không có tưởng. Bởi sau khi người tu thiền muốn lìa ý niệm “không có gì cả” để bước lên cảnh giới cao hơn, hy vọng sẽ không còn phải dính mắc nữa, cho rằng lấy ý niệm mà lìa ý niệm “không có gì cả” là lìa được, nhưng lại còn dính mắc một ý tưởng rất vi tế, rất mong manh “nếu nói nó có tưởng thì không đúng, nếu nói nó không có tưởng cũng không đúng“.

Tổng kết

Như vậy, qua nội dung bài viết này chúng ta đã có thêm một số hiểu biết về cõi Trời – đây là nơi mà các chúng sinh được hưởng phước quả có được từ việc hành thiện. Ngoài ra chúng ta cũng biết rằng, ở cõi Trời có rất nhiều tầng khác nhau, ở mỗi tầng lại có một người cai quản, cõi Trời không phải là điểm cuối cùng của người tu hành bởi vì chúng sinh ở đây vẫn có thọ mạng và sau khi chết vẫn có thể bị đoạ lạc như thường.

Chú thích

Ngũ dục: sắc dục (thích cái đẹp), thanh dục (thích âm hay), hương dục (thích hương thơm), vị dục (thích ăn ngon), xúc dục (thích sờ chạm).
Bậc cao nhân: chỉ những người có kiến thức uyên bác, hiểu biết sâu rộng.
Thọ mạng: tuổi thọ.